Bạn bè, người thân, đồng nghiệp, gia đình tôi, những người xung quanh tôi ở Việt Nam có gốc gác từ Bắc chí Nam và đủ các dân tộc. Bạn bè chung trường, chung lớp, anh chị em share nhà, đồng nghiệp của tôi, những người tôi gặp ở Melbourne, Sydney cũng có gốc gác từ Bắc chí Nam và đủ các dân tộc. Sống hơn 30 năm đời người, tôi luôn nghĩ mình phải đi học tâm lý để hiểu được người Việt, tôi lờ mờ nhận ra cộng đồng người Việt ở đâu cũng có những nét giống nhau rất điển hình của người Việt:
- Chủ nghĩa gia đình, họ hàng
- Thích danh tiếng, đánh giá con người qua ngành nghề, bằng cấp, sợ bị mất mặt.
- Có suy nghĩ ngầm không thiện cảm về người vùng miền khác, trong nước, ngoài nước.
- Không có tính cộng đồng, dân tộc cao, ỷ mạnh hiếp yếu.
- Dễ tin và mau quên
I. Chủ nghĩa gia đình, họ hàng:
1. Kết hôn:
- Điều tôi thích: truyền thống văn hóa, đạo nghĩa giữ trọn, thờ cúng gia tiên, tôn giáo đúng đạo, khi đám cưới luôn có mặt gia đình hai họ chung vui với con trẻ.
- Điều tôi không thích: còn nặng tư tưởng về “môn đăng hộ đối”, tử vi tướng số, chính trị và con cháu khi cưới vợ lấy chồng là cưới cho cả gia đình, họ hàng; người nào cũng bàn ra bàn vô, có những cặp yêu nhau thật sự mà không đến được với nhau vì những quan điểm tương tự như thế này từ bậc đi trước. Cặp nào can đảm lắm, lấy nhau thì về tư tưởng không thông, khi có chuyện gì không hay xảy ra thì “tại anh, tại em hồi đó không nghe lời của Ba Mẹ”.
2. Kiếm tiền lo lắng cho gia đình:
- Điều tôi thích: yêu thương đùm bọc nhau, không xá gì bản thân, khi ai có hoạn nạn, khó khăn, có bao nhiêu cũng dốc hết ruột gan giúp.
- Điều tôi không thích: Người nào giỏi, có trách nhiệm thì sống vì gia đình, cưu mang người vô tư, ích kỷ suốt đời, họ không xá gì bản thân mình cả về vật chất lẫn tình cảm. Rồi mỗi gia đình đối xử với họ hàng thì phải lo bên nội, bên ngoại, bên này đều, bên kia không, vợ chồng hằn học nhau, con cái thì tủi thân mà không thể nói. Ở Việt Nam ai có tiền thì trợ giúp người không có việc, ở thành thị trợ giúp ở nông thôn, người Việt ở Úc thì trợ giúp họ hàng, người nhà trong nước.
3. Nuôi dạy con cái:
- Điều tôi thích : Ba Mẹ sống hết mình vì con cái, không muốn con cái khổ hơn thế hệ mình, con cái thường rất thương yêu Ba Mẹ.
- Điều tôi không thích:
+ Nhiều gia đình ở VN hiện nay vì thương quá mà lại hóa ra hại, người lớn không dạy con cái kỹ năng sống mà có tư tưởng lo cho con cái cả đời, cung cấp mãi cá mà không cung cấp cần câu, cách câu cá, không gần gũi tâm sự với con vì mãi lo kiếm tiền và người nhỏ, người được cung cấp cá sinh ra tính ích kỷ, lười biếng, không biết sống vì người khác và cảm thấy thiếu tình thương.
+ 1 vài gia đình Việt Nam ở Úc khi dạy con, tâm sự với thì không kết hợp được văn hóa phương Tây với văn hóa Việt Nam, không hiểu đứa con có chính kiến riêng, đứa con rơi vào trạng thái ở giữa mà không thể giải thích Ba Mẹ vì sợ bất hiếu.
II. Thích danh tiếng, đánh giá con người qua ngành nghề, bằng cấp, sợ bị mất mặt.
- Người lớn gặp nhau thì có những chuẩn nhất định khi đánh giá về con người
+ đánh giá thành công thường gắn liền với bằng cấp, địa vị XH, xe cộ, nhà cao cửa lớn
+ trong câu chuyện thường nói về con cái, học ngành nào ( muốn con cái trở thành giáo sư, kỹ sư, luật sư, bác sĩ, những ngành nghề kiếm nhiều tiền, được XH trọng dụng, Master, Ph.D…), không muốn con cái trở thành công nhân, nghề gì mà chúng thích thấy phù hợp.
- Rất sợ mất mặt, mất thể diện nên nếu có người nhà ra ngoài làm chuyện gì khác XH thì cản trở, sợ bị kiện cáo, sợ gia đình mất mặt.
III. Có cái nhìn ngầm không thiện cảm về người vùng miền khác, nước khác
- Người Việt ở VN hay Úc: mỗi vùng miền đều có suy nghĩ ngầm không thiện cảm về người có giọng nói từ vùng miền khác, có thành kiến ít nhiều, thường chỉ có thiện cảm với người đồng hương, cùng giọng nói, vùng miền.
- Sinh viên ở Việt Nam khi sang Úc học: Cuộc sống học tập, mưu sinh ở Úc giúp họ trưởng thành hơn, có kỹ năng sống, giúp đỡ người cùng cảnh ngộ, và số tiền bỏ ra để đi du học ko phải nhỏ, bộ phận đông đảo du học sinh tự túc không phải ai cũng có sẵn tiền đi học , có người phải vay ngân hàng, phải mượn người thân, phải thế chấp nhà, Ba Mẹ họ đã làm tất cả vì tương lai họ, nếu ở nhà, không dùng số tiền đó đi du học thì khoản tiền đó phải nói là rất nhiều để gia đình thoải mái hơn. Họ cũng cảm thấy cô đơn, lạc lõng, bị cú sốc văn hóa, rào cản ngoại ngữ, buồn nhớ nhà. Đối với cộng đồng người Việt ở Úc, nếu không phải là người thân thì giữ khoảng cách nhất định, sợ và không biết làm sao giải thích vì người Việt Nam ở Úc vẫn còn thành kiến nhiều về những gì xảy ra trước năm 1975. Đi du học tự túc hay học bổng đều bị nói là học dở, con ông cháu cha mới đi học. Trong cộng đồng sinh viên Việt Nam luôn động viên nhau và khoảng cách giữa sinh viên Việt Nam sang Úc và con cháu người Việt ở Úc ngày càng xa.
- Người thế hệ thứ 2 ở Úc ( sinh ra ở VN từ nhỏ qua Úc hoặc sinh ra ở Úc 7X, 8X) và thế hệ thứ 3 ( sinh ra ở Úc) : do Ba Mẹ kể chuyện quá khứ nên không có thiện cảm với người Việt Nam từ Việt Nam sang hoặc coi Việt Nam chỉ là điểm du lịch. Có những người chỉ về Việt Nam du lịch, quen bạn gái, bạn trai người nước khác, hoặc quen phải do Ba Mẹ, gia đình mai mối cho chắc ăn, quen người ở Việt Nam thì Ba Mẹ không cho sống ở Việt Nam.
IV. Không có tính cộng đồng, dân tộc cao, ỷ mạnh hiếp yếu
1. Điểm giống nhau ở người Việt 2 nơi: tư tưởng hướng ngoại, vọng ngoại cái gì làm từ Tây, Nhật đều cho là tốt, nể Tây và sợ người Trung Quốc. Khi cạnh tranh ( thương trường và tình trường) không biết nêu điểm mạnh của mình, học hỏi điểm mạnh của đối thủ mà nhấn mạnh vào điểm yếu của đối thủ, giảm giá ( thương trường), nổ về mình ( tình trường), dùng chiêu thức hạ gục đối thủ để mình nổi bật lên. Thấy cái gì rẻ là mua chứ không ủng hộ nhau để cùng nhau phát triển. Ví dụ: ở Việt Nam thấy đồ Trung Quốc rẻ cũng mua, không có luật copyright nên toàn bắt chước, phá giá vì lợi nhuận cho riêng mình; ở Úc: làm và mua băng đĩa lậu, không ủng hộ băng đĩa gốc...
* Người Úc Tây: họ chạy xe Holden sản xuất tại Úc để ủng hộ nước Úc; giá hàng hóa làm tại Úc thì làm chất lượng, đúng yêu cầu sức khỏe, bán giá cao; đánh thuế cao hàng nước ngoài cùng loại; cấm nhập khẩu trái cây tươi từ nước ngoài; rừng bao la nhưng luật trong nước và luật hải quan về nhập khẩu gỗ, thuốc, động vật rất nghiêm khắc, cấm khai thác ( để bảo vệ môi trường và sức khỏe con người).
2. Khác nhau:
+ Ở Việt Nam: mọi thứ đều “ đấu tranh” mà có, muốn vượt lên thì phải cạnh tranh với người khác, qui luật nhân quả hiển hiện trước mắt ( hôm nay mình “hạ” người khác, ngày mai người khác nữa “hạ” mình). Ai làm gì cũng ở thế thủ, không có tính chia sẻ với mọi người, ai làm gì khác với suy nghĩ nhiều người là bị 1 đám người đè bẹp, cho nên ai làm gì cũng chỉ muốn lo cho bản thân, gia đình mình tốt nhất, sợ người khác hơn và có tâm lý sợ bị đè bẹp... và cuối cùng co mình lại theo chủ nghĩa gia đình
+ Ở Úc: đi đâu cũng thấy người Việt nhưng có tính chất riêng lẻ, cá nhân chứ ko thành 1 mối, thành 1 vòng tròn khép kín đồng tâm như người Hoa đã và đang làm, mọi chuyện làm ăn kinh doanh đều thua người TQ và có đối thủ người Việt là hết tình, hết nghĩa vì những chuyện cạnh tranh, giảm giá...
V. Dễ tin và mau quên
- Điều tôi thích : đa số người Việt ( nhất là phụ nữ) sống tình cảm, thật thà, dễ thuyết phục, có tấm lòng bao dung, tha thứ, vì sợ luật nhân quả hay tâm hiền nên sau khi bị “hại” thì rúc vào vỏ ốc riêng cho yên chuyện, không có ý định trả thù. Người phụ nữ Việt thấy ai đau khổ là không chịu được, có khi nghi ngờ bị lừa nhưng thấy người ta năn nỉ quá, lại cảm động và giúp, cho.
- Điều tôi không thích:
+ Cũng vì sợ quê, nghĩ là hỏi người khác thì quê nên không đến đúng người, đúng chỗ hỏi thẳng mà toàn nghe đồn, nghe lén và thông tin có được không chính xác.
+ Những gì báo chí ở nơi họ viết thì họ đều tin, ít tìm hiểu thông tin đa chiều để lý giải. Hễ nghe thấy ai có bằng cấp, giáo sư, học hàm học vị nói là nghe liền, tin liền mà không tìm hiểu thêm, không cần quan tâm họ nghiên cứu lĩnh vực gì, có bằng chứng không...
+ Ít nhiều người Việt có tư tưởng sợ bùa ngãi, thánh thần nên khi có việc gì xấu xảy ra, tự che dấu người xung quanh bằng cách nói bị bỏ bùa, ngãi hoặc bị thánh, thần trả báo, không cúng kiến thần thánh đến nơi đến chốn ...
+ Người Việt vì dễ tin nên hay chơi hụi hè và cuối cùng mất trắng vì chủ hụi bỏ trốn, đau đớn ( vì báo cảnh sát thì không được gì và im lặng vì sợ người xung quanh biết thì mình quê, mang tiếng “già mà dại”...)
+ Có những chuyện, làm ăn kinh doanh mà người bán do dẻo mồm miệng, đánh vào đòn tâm lý thuyết phục được người Việt chứ bản thân người kinh doanh mặt hàng đó không chứng minh được trên con người họ, không nói và làm đi đôi với nhau. Ví dụ: dân gian hay có câu “ cha dạy học, con đốt sách”, người cha thì dạy học, đảm bảo cho con cái người khác thi đậu ( không đậu không tính tiền) còn con cái trong nhà học dở, rớt lên rớt xuống. Người bán mỹ phẩm thì da không đẹp, không biết trang điểm nhưng giải thích bởi vì, này kia… rồi người Việt cũng mua sản phẩm và khi xài không được thì im lặng ( lại sợ người khác nói “khờ", mất mặt...)
+ Những gì người thân mua, giới thiệu thì tin và mua liền mà không biết có thích hợp với mình không
+ Có tâm lý mau quên nên những người có tính ác, trục lợi người khác sau 1 thời gian lại tiếp tục dụ, rồi lại tin, rồi lại mắc lừa. Những người vi phạm trong ngành nghề của họ rồi chuyển đi nơi khác thì tái phạm vì người Việt mau quên và không dứt khoát.
B. Sự khác nhau giữa người Việt và người Trung Quốc qua lăng kính riêng của tôi
Tôi học ở Úc 2 năm thì 1 năm đầu tiên thuê và ở chung nhà với sv người Trung Quốc ( TQ) và tôi sống được, có tình cảm với họ, tôi đối xử với họ thế nào thì họ đối xử với tôi như thế. Tôi học được nhiều từ họ, cùng giúp đỡ và chia sẻ niềm vui, nỗi buồn hằng ngày. Hồi trước ở VN, tôi cũng học chung lớp và biết người Hoa, bạn người Hoa ít nhiều nhưng chưa sống với họ chưa hiểu được họ nghĩ gì, làm gì để làm nên xã hội Hoa vững mạnh ở khắp nơi ( ở Việt Nam có 1 cộng đồng người Hoa lớn mạnh ở quận 5, thành phố Hồ Chí Minh). Đến khi qua Úc, ở chung nhà, đi chợ chung, 1 mình tôi là người Việt, mới biết và mới hiểu đôi chút về người TQ. Xin chia sẻ những ý kiến cá nhân qua những gì quan sát được trong thời gian tôi học và hòa mình vào môi trường xung quanh ở Úc để biết chút ít về người TQ.
Phụ nữ và đàn ông Trung Quốc làm nên sự vững mạnh của cộng đồng người TQ dù ở bất cứ nơi đâu. Người TQ lấy ai đi nữa thì họ vẫn giữ vững bản ngã ( identity) của mình, phụ nữ TQ hay đàn ông TQ lấy chồng nước khác thì con họ vẫn học nói và viết tiếng TQ bài bản đàng hoàng, trường dạy tiếng TQ khắp mọi nơi. Tôi học tiếng Anh ở Úc để về Việt Nam dạy tiếng Anh, trong khi bạn TQ cùng lớp tôi nói là học tiếng Anh để hiểu văn hóa, cách dạy ở Úc hơn và để ra trường dạy tiếng Hoa ở Úc. Họ đã làm chuyện này lâu rồi. Dù ở bất cứ nơi đâu, người Hoa gặp nhau từ nhỏ đến già đều nói tiếng Hoa. Hiểu ngôn ngữ thì mới dễ nói chuyện với nhau được, chia sẻ với nhau nhiều thứ được.
- Tôi đi tham quan, quan sát 1 trường tiểu học ở 1 vùng ( suburb) đa số học sinh trong trường gốc Hy Lạp ( Greek). Tất cả đều giao tiếp bằng tiếng Anh nhưng khi con nhỏ bạn TQ nhận ra mấy bé TQ, mấy bé đó nói tiếng TQ hỏi thăm cô bạn rất tự nhiên.
- Một cặp vợ chồng TQ đứng chờ xe điện (tram), họ lầm bầm chuyện gì đó, lát sau có người sinh viên TQ giải thích cho tôi hiểu là họ tưởng tôi là người TQ nên đánh giá tôi là xấu, gặp người TQ mà không chào. Người TQ từ nhỏ đến lớn bao thế hệ trên thế giới đều nói rành tiếng TQ. Còn người Việt mình có người gặp người Việt mà còn không nói tiếng Việt vì nhiều lý do ( vì không được học tiếng Việt bài bản, vì học tiếng Việt mà không thực hành, vì nghĩ tiếng Anh họ hơn người khác, vì sợ người khác nói xấu họ khi biết họ là người Việt, vì sợ người khác đánh giá thấp họ, vì lịch sự trong môi trường quốc tế ai cũng giao tiếp bằng tiếng Anh để người khác ko nghĩ họ nói xấu, vì 1 vài người, nhóm người Việt nào đó làm họ có cảm giác là người Việt xấu nên sợ xấu lây...) Những cái "vì" trong đó làm người Việt càng xa nhau và làm gì cũng cá nhân, riêng lẻ, phòng thủ nhau tuyệt đối. Còn người TQ thì cứ 2 người gặp nhau là nói tiếng của họ dù ở môi trường nào. Trong lớp tôi ở Úc toàn giáo viên tiếng Anh mà cứ 2 người TQ ngồi kế nhau là giáo sư luôn nhắc " Xin vui lòng nói tiếng Anh" ( English, please).
- Tôi đi ngoài đường, mua sắm… dân Úc Tây mà ít tiếp xúc với người Việt gặp người Việt toàn tưởng là người TQ , mấy người lớn người TQ hỏi bằng tiếng TQ vì tưởng tôi là người TQ , tôi lắc đầu bảo là người Việt thì họ đi tìm người TQ khác để hỏi, vì họ không biết nói tiếng Anh nhưng người TQ nào gặp tình cờ trên đường thì sẽ giúp họ ngay. Còn đối với giới trẻ, mấy đứa share chung nhà với tôi không biết từ tiếng Anh đó đọc, viết làm sao thì tìm đủ mọi cách để hỏi bạn nước khác, hỏi tôi, còn người Việt mình ngại hỏi hoặc là hỏi người Việt quen vì sợ quê. Hỏi bạn người TQ thì được giúp liền vì mình giúp họ là họ học lóm từ mình hoặc biết là mình sẽ giúp lại; hỏi người Việt thì chưa gì đã nghe 1 câu " làm cái đó tôi được gì không ?" ( Will I get something ? What about me ? ), giải thích vòng vèo, với bạn tốt, nhiệt tình thì được giúp ngay. Chính tâm lý cứ sợ người khác hơn mình và làm gì cũng có lợi trước mắt mới làm à SV Việt nói riêng và người Việt nói chung không hiểu nhau, tránh nhau và nói xấu sau lưng nhau nhiều và vì người Việt ngại giải thích hay sao đó. Ai cũng biết câu "lời nói ko mất tiền mua" nhưng chưa áp dụng được câu đó trong đời sống hằng ngày, giữa người Việt với nhau.
- Mấy đứa TQ ở chung nhà học cái gì cũng có sách vở chuyên ngành bằng chữ TQ chứ không phải chỉ sách chữ tiếng Anh. Vì thế họ học mà không sợ về ngôn ngữ, cứ người học giỏi thì truyền cho người kém hơn bằng tiếng TQ. Tôi tình cờ có quen 1 ông Úc Tây gốc người Anh trên xe lửa về nhà . Tôi thấy ông ấy cầm cuốn tập học, hỏi ra thì biết là ông ta đi học môn Sử ở khoa Khoa học xã hội và nhân văn ( Social Science and Humanities) cùng trường với tôi. Ông ấy kể đã từng đi dạy bậc tiểu học, cấp 2, trường dạy nghề, trung tâm ngoại ngữ (Primary, secondary, TAFE, Language centre) ở trường đại học RMIT Uni mà chuyển qua học Sử vì muốn tìm hiểu tâm lý con người qua lịch sử. Ông ấy nói người TQ chuyện gì cũng chia sẻ và tính cộng đồng rất cao nhất thế giới. Ông ấy từng dạy 1 lớp tiếng Anh nhiều người TQ, trong lớp chỉ có 1 cô gái TQ nói được, cuối buổi học ổng hỏi " Còn ai hỏi gì không ?" Mấy sinh viên TQ còn lại im thinh thích và ông ta biết họ không hiểu nên mới không hỏi. Vậy mà hôm sau , nhóm SV TQ đó vô lớp là đặt câu hỏi tới tấp cho ổng, ổng thấy lạ lắm. Sau thì ổng hiểu ra là cô gái TQ đó hiểu gì, sau buổi học truyền đạt lại hết cho nhóm bạn TQ đó, giúp họ và thế là cả nhóm cùng biết hết và đặt câu hỏi. Còn người Việt mình thì khác, người giỏi hơn không làm như cô gái đó vì nghĩ nếu nói ra thì sợ người kia hơn, nếu nói ra người kia không tiếp nhận mà còn nói mình dạy đời nó ... Vậy là người Việt giỏi mà giỏi đơn lẻ và hay tự hào về chính mình, còn người TQ thì cả nhóm, cả hội cùng giỏi và họ tự hào về xã hội vững mạnh của họ.
- Chinatown ở Úc là khu sầm uất nhất giữa trung tâm Melbourne, trung tâm Sydney. Vô đó, toàn nghe người TQ nói chuyện tiếng TQ với nhau, đồ ăn TQ, cái gì cũng made in China. Người TQ lại kết hợp với Malaysia, Singapore, Hàn Quốc trong Chinatown, thức ăn gì cũng thấy và người TQ nhập lại thành ra thành thức ăn TQ. Món ăn Dimsum phong phú là vậy, lúc nào cũng khách nườm nượp, còn người Việt mình thì chỉ chuyên về 1 vài món, thành ra khách ít mà cũng không nhiều người biết đến vì vô tiệm TQ có nhiều lựa chọn hơn, người Việt lại chưa tiếp thị quán người Việt cho người các nước khác mà lại thấy người Việt nào cũng ăn dimsum, còn khen ngon và giới thiệu cho nhau. Nhà hàng TQ tuyển người TQ là chính vì ông chủ TQ chỉ nói tiếng TQ với người làm, nói gì, muốn gì người làm đều hiểu và làm đúng lệnh, người làm thì nói tiếng TQ và tiếng Anh với khách và nhận tiền. Nhà hàng Việt tuyển người khắp nơi, tuyển cả người TQ phòng hờ có khách nói tiếng TQ. Nếu chủ nhà hàng Việt không hiểu được thì con cháu trong nhà giúp dịch tiếp. Con cháu có khi không hiểu được hết ý hoặc bận thì coi như chủ mất khách hôm đó.
- Tiệm TQ bán đủ thức ăn các nước và người TQ luôn vào tiệm TQ mua, nói tiếng TQ. Tiệm Việt thì người TQ không vô nhưng người Việt thì lại vô shop TQ mua vì hàng hóa đa dạng, nhiều mẫu mã và vì người TQ cũng biết tiếng Việt đủ giao tiếp với người Việt nữa. Người TQ mở tiệm thì chỉ cho người TQ khác mở kế bên, rồi hình thành 1 cái chợ TQ, không ai phá giá, ai thích tiệm nào thì vào tiệm đó mua. Khi có sự giống nhau vậy thì người TQ phát triển kỹ năng ăn nói, thuyết phục khách hàng để giữ khách hàng, thành ra cả chợ TQ ai cũng làm vừa lòng khác. Người Việt cũng khéo léo, cũng cởi mở, nhưng người Việt sợ nhất mở tiệm có người Việt học theo, mở tiệm kế bên và câu khách hàng bằng cách phá giá. Vậy là chủ tiệm người Việt ko ưa nhau mà giá hàng lại còn xuống. Chưa kể là có tâm lý nói xấu nhau vì ghét mà khách hàng là người thứ ba nghe được, hôm nay đi tiệm A nghe nói xấu tiệm B, ngày mai đi tiệm B nghe nói xấu tiệm A, họ sẽ nghĩ không tin tiệm nào . Shop Việt tự làm thị trường mình mất khách, xuống giá, mất thị trường.
- Trong nhà hàng Úc bao giờ cũng có người TQ làm việc, shop người ta thuê người TQ kinh nghiệm, người TQ lớn tuổi làm mọi nơi, mọi ngành nghề và họ chịu khó nói tiếng Anh, không ngại sai, không sợ quê. Khi giao tiếp bằng tiếng Anh, so với tiếng Việt mẫu tự abc, thì người TQ gặp trở ngại hơn trong chữ viết nhưng về nói thì TQ hơn hẳn người Việt. Tiếng Việt và tiếng TQ đều là tone language nhưng tiếng Việt đơn âm tiết ( từ nào cũng 1 vần), tiếng Tàu đa âm tiết ( multi-syllable) nên người TQ nói tiếng Anh cũng dễ dàng hơn, họ lại là chịu khó nói, giao tiếp, ko sợ quê khi phát âm sai, sai ngữ pháp... Người TQ rất chịu khó và giữ chữ tín. Làm nghề giàu lên bằng nghề đó thì cũng giữ vững suốt đời, ông bà chủ nhà tôi thuê giàu vậy chứ đến nhà vẫn lau kỹ từng chỗ dơ và dặn dò mấy đứa giữ nhà. Vì họ nói nhỏ nhẹ nên mấy đứa trong nhà tôi đều share tiếp công việc. Tôi rất cảm động khi chứng kiến cảnh XH TQ gắn bó nhau và tôn trọng người lớn - Mấy đứa sinh viênTQ giữ liên lạc với nhà, Ba Mẹ họ, nhưng không hỏi những chuyện như nấu ăn, thức uống, đi lại hằng ngày nhưng chuyện tình cảm, gia đình họ biết hết, chuyện gì xảy ra cũng hỏi tư vấn người lớn hết. Với lại gia đình họ cũng an tâm là tập thể người TQ luôn giúp nhau mọi lúc, mọi nơi nếu hỏi. Lúc mới qua, không đứa sv TQ nào cả nam lẫn nữ biết nấu ăn hết, đến luộc bắp cũng không biết nhưng ở chung nhà với nhau thì hướng dẫn nhau, cùng nhau lớn lên và không sợ quê, mất mặt khi hỏi bạn nước khác. Hai đứa con trai nhà giàu mà hỏi tôi những câu mà con trai VN ko bao giờ hỏi/ ngại hỏi : bỏ cái chén này vô microwave có bể không ? Luộc trứng thì bao lâu mới chin ? Chặt thịt chặt chiều nào ? Giặt đồ bỏ nhiêu xà bông có đủ không ? Hỏi thì tôi chỉ chứ có gì đâu. Mấy đứa con gái mới qua không biết gì cũng không ngần ngại hỏi mấy đứa con trai chỉ, mấy đứa con trai còn dẫn đi chợ, chỉ cách nấu nướng, xong rồi mấy lần khác thấy cả nam và nữ nấu chung với nhau, ăn vui vẻ. Còn SV Việt mà thấy con gái không biết nấu ăn chắc lắc đầu, nói xấu với bạn khác hoặc nghĩ thầm trong bụng " gì mà hư, lớn rồi mà Ba Mẹ ko dạy...", con trai không biết nấu ăn thì cũng ngại hỏi con gái vì sợ con gái nói gì đó mất mặt. Bạn gái TQ không cùng quan điểm chuyện gì đó thì chửi nhau ầm đùng hôm đó, hôm sau hết giận, lại vui vẻ như xưa và không nói xấu nhau với người nước khác. Con trai TQ lúc đó làm trung gian hòa giải và nói với tôi là " đó là chuyện nhỏ, cãi nhau vậy vì hiểu lầm". Còn bạn gái VN mà chửi nhau như vậy có khi để bụng thù nhau luôn kể từ đó, hoặc bằng mặt không bằng lòng, hoặc 1 người dọn ra để tránh phiền phức. Con trai Việt lúc đó 1 là hòa giải nhưng trong lòng sợ các cô, 2 là bỏ đi vì nghĩ là chuyện nhỏ. Sau đó chưa kể là còn gặp người quen, bạn học thì nói xấu nhau làm người nào cũng đề phòng nhau.
- Sinh viên TQ kiếm việc làm và không nhận giá thấp, đi làm thì việc gì cũng coi là để kiếm tiền và làm cho tốt. Có đứa con trai đi xe BMW nhưng đến nhà tôi dọn phòng cho sinh viên nữ, đến đúng giờ, dọn xong thì đi, trả và nhận tiền vui vẻ, hợp tác. Còn SV Việt mình chưa hẳn bạn nam đi xe BMW mà đến dọn phòng cho SV nữ. Có trường hợp đi dọn phòng thì được nhưng gặp SV Việt thì về vì sợ quê hoặc sợ mất mặt. Cứ thế người Việt với sự tự ái và nỗi sợ người Việt đàm tếu làm ngại nhau mà còn mất việc.
Xét về con người, mỗi người đều có điểm tốt và điểm xấu, nhân vô thập toàn. Thấy điểm tốt, tiến bộ của người ta học hỏi, thấy điểm xấu của người ta thì tránh, đâu ai thấy vết xe đổ mà lại chạy vô. Nói rộng ra là từ những điều kể trên, tôi hy vọng người Việt mình sẽ chia sẻ, giúp đỡ nhau nhiều hơn nữa. Tính tập thể sẽ làm nên sức mạnh chứ không thể từng cá nhân, từng người mạnh, giỏi nhưng mạnh ai nấy làm, mạnh ai nấy thủ mà làm nên XH người Việt mạnh, văn minh và tiến bộ được.
No comments:
Post a Comment